ابودرداء
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عُوَیمر بن زبد بن قیس بن عائشة بن امیة بن مالک خزرجی انصاری |
| کنیه | اَبودَرْداء |
| لقب | عویمر |
| مهاجر/انصار | انصار |
| نسب/قبیله | خزرج |
| درگذشت | در دمشق درگذشت |
| مدفن | باب الصغیر - دمشق |
| مشخصات دینی | |
| زمان اسلام آوردن | گفته شده: روز بدر |
| حضور در جنگ‌ها | فتح شام و جزیره قبرس، جنگ احد و جنگ یرموک |
| نقش‌های برجسته | از گردآورندگان قرآن |
| دیگر فعالیت‌ها | قاضی دمشق و روایت از پیامبر(ص) |
عُوَیمر بن زید خزرجی انصاری معروف به اَبودَرْداء انصاری، از اصحاب پیامبر(ص) و از گردآورندگان قرآن که در فتح شام و جزیره قبرس، و در جنگ یرموک حضور داشت و مدتی در دمشق متصدی امر قضا بود.
نسب
در ضبط نام پدر و سلسله نسب او اختلافاتی وجود دارد، چنانکه نام پدرش را ثعلبه، عامر و مالک نیز نوشته‌اند. همچنین برخی «عویمر» را لقب ابودرداء و نام او را عامر دانسته‌اند. ابودرداء پیش از بعثت پیامبر(ص) به تجارت اشتغال داشت و آخرین کس از خاندان خود بود که اسلام آورد.
اسلام آوردن ابودرداء
او در خانه بتی داشت که عبدالله بن رواحه، دوست صمیمیش در جاهلیت و اسلام، آن را درهم شکست و پس از آن وی همراه با ابن رواحه به حضور رسول خدا(ص) رسید و مسلمان شد. پیغمبر(ص) میان او و سلمان فارسی احتمالاً پیش از جنگ بدر عقد برادری برقرار ساخت. به نقل سیوطی، وی در روز بدر اسلام آورد و در جنگ احد شرکت داشت.
گردآوری و تعلیم قرآن
ابودرداء یکی از معدود کسانی بود که در گردآوری قرآن شرکت داشت. وی به فرمان عمر، برای تعلیم قرآن به شام رفت و در دمشق اقامت کرد، چنانکه در حلقه قرائت او بیش از هزار تن شرکت می‌کردند. او در سفری از شام به مدینه، مصحف شامیان را با مصاحف مدینه مقابله کرد.
از راویان احادیث پیامبر(ص)
ابودرداء احادیث فراوانی از پیامبر(ص) روایت کرده. مجموعه قابل توجهی از این احادیث در مسند احمد بن حنبل آمده است.
خصوصیات
ابودرداء در قدیمی‌ترین منابع به عنوان حکیمی عابد شناخت می‌شد. و ابونعیم اصفهانی، ضمن وصف او به عارف متفکر و حکیم عابد، پاره‌ای از سخنان حکمت‌آمیز او را نقل کرده است. مواعظ ابودرداء در بسیاری از آثار اخلاقی مورد توجه قرار گرفته است.
فعالیت‌های نظامی و سیاسی ابودرداء
در جریان فتوح شام ابودرداء با سپاه اسلام به آن دیار رفت و سرپرست یکی از دو قرارگاه مسلمانان در آن ناحیه بود. وی همچنین در جنگ یرموک (۱۳ق) قضای سپاه اسلام را عهده‌دار بود. گفته‌اند که ابودرداء در ۲۷ق در فتح جزیره قبرس شرکت داشته است. ابن کثیر نیز نام او و ابوامامه باهلی را در شمار کسانی آورده که مردم را به خونخواهی عثمان تشویق می‌کردند، ولی این روایت‌ها تنها با قول غیر مشهور در مورد تاریخ وفات ابودرداء (۳۸ یا ۳۹ق، پس از واقعه صفین) سازگاری دارد.
در مورد دوران خلافت حضرت علی(ع)، نصر بن مزاحم آورده است که وی در جنگ صفین پس از اعتراض به معاویه و گفتگو با حضرت علی(ع)، همراه با ابوامامه باهلی از جنگ کناره‌گیری کرد.
درباره تصدی منصب قضای شام گفته شده است که عمر شخصاً قضای دمشق را به او محول کرد و قاضی در غیاب امیر و والی، جانشین او به شمار می‌رفت یا اینکه به فرمان عمر، معاویه او را قاضی دمشق کرد. بنا به قولی دیگر او در زمان خلافت عثمان قاضی دمشق شد، ولی چنین به نظر می‌رسد که در زمان خلافت عثمان در منصب قضا ابقا شده باشد.
درگذشت
ابن‌عبدالبر و ابن‌اثیر از تاریخ‌نگاران اهل تسنن معتقدند بنا بر قول مشهور‌تر و صحیح‌تر، ابوالدرداء در دوران خلافت عثمان (سال ۳۲ یا ۳۳ق) و در دمشق درگذشته است. در برخی از منابع تاریخی، مقبره او در قبرستان باب الصغیر دانسته شده است. با این حال در کشور اردن، استان إربِد مقبره‌ای به ابوالدرداء نسبت داده شده است، چنانکه در اطراف استانبول نیز دو مزار منسوب به ابودرداء وجود دارد.
پانویس
- ↑ نک: ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۱۵۲؛ ابن قتیبه، المعارف، ص۲۶۸؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۲۷.
- ↑ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳(۲)،ص۲۶؛ حاکم، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۳۳۶.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۱.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۱۵۲؛ ابن حبیب، المحبّر، ص۷۵.
- ↑ سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، ج۱، ص۲۴۴.
- ↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴(۱)، ص۷۶.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۳، ص۷۳۱.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۳۴۶.
- ↑ ابن ابی داود، المصاحف، ص۱۵۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۲؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۳۳۷.
- ↑ مسند احمد، ج۶، ص۴۴۰-۴۵۲.
- ↑ نک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۲؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴(۱)، ص۷۷.
- ↑ ابونعیم، حلیة الاولیاء، ج۱، ص۲۰۸۲۲۷.
- ↑ نک: ابوعلی مسکویه، الحکمة الخالدة، ص۱۲۶، ۱۷۶؛ ماوردی، ادب الدنیا و الدین، ص۱۰۲، جاهای مختلف.
- ↑ بسوی، المعرفة و التاریخ، ج۳، ص۲۹۸.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۳، ص۳۹۷
- ↑ نک: بلاذری، فتوح البلدان، ص۱۵۴؛ طبری، تاریخ، ج۴، ص۲۵۸
- ↑ ابن کثیر، البدایة، ج۷، ص۲۲۸
- ↑ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۲۲۹؛ ابن‌اثیر، اُسُد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۰.
- ↑ نصر بن مزاحم، وقعة صفین، ص ۱۹۰.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۳۰.
- ↑ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۸، ص۱۷۶.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۶۴۶۱۶۴۷.
- ↑ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۲۲۹؛ ابن‌اثیر، اُسُد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۰.
- ↑ ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار، ص۵۰.
- ↑ ، در سایت المقامات.
- ↑ نک: ایشلی، ص۳۳-۳۴، ص۱۰۲-۱۰۵
منابع
- ابن ابی حاتم، عبدالرحمن، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۲ ق/۱۹۵۲م.
- ابن ابی داوود، عبدالله بن سلیمان، المصاحف، قاهره، ۱۳۵۵ق.
- ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن حبان، محمد، مشاهیر علماء الامصار، به کوشش فلایشهامر، قاهره، ۱۳۷۹ق/ ۱۹۵۹م.
- ابن حبیب، محمد، المحبّر، حیدرآباد دکن،۱۳۶۱ق/ ۱۹۴۲م.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.
- ابن حنبل، احمد، مسند الامام احمد بن حنبل، قاهره، ۱۳۱۳ق.
- ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، کتب‌ة نهضة مصر.
- ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، عمان، دارالبشیر.
- ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م.
- ابن کثیر، البدایة؛
- ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقا، قاهره، ۱۳۵۵ ق/۱۹۳۶م.
- ابو علی مسکویه، احمد بن محمد، الحکمة الخالدة، به کوشش عبدالرحمن بدوی. تهران، ۱۳۵۸ش.
- ابو نعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیة الاولیاء، بیروت، ۱۳۸۷ ق/۱۹۶۷م؛
- بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۷ق/ ۱۹۷۷.
- بسوی، یعقوب بن سفیان، المعرفة و التاریخ، به کوشش اکرم ضیا عمری، بغداد، ۱۳۹۴ ق/۱۹۷۴م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۶۵م.
- حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۴ق.
- ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
- سایت المقامات، صفحه ، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۱ش.
- سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۷ق/ ۱۹۶۷م.
- طبری، تاریخ.
- ماوردی، علی ابن محمد، ادب الدنیا و الدین، بیروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۷م.
- نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/ ۱۹۶۲م.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
- Necdet, Istanbul da sahabe Kabir ue makamalan, Ankara, Renkofset matbaacilik.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: